Werken vanuit een gedroomde, ambitieuze, idealistische toekomstvisie is geen populaire bezigheid in het onderwijs. Pootjes op de grond, doe maar gewoon, we hebben het al druk genoeg. De meeste onderwijsmensen zijn geen ondernemers. Ze houden niet van ideeën die nog niet in detail zijn uitgewerkt. Er wordt doorlopend gewerkt aan vernieuwing in het onderwijs. Flink wat mensen die al langer meelopen in het onderwijs zijn serieus verander moe of zijn zelfs toegetreden tot het gilde van de veranderweigeraars.
Begrijpelijk, docenten en bestuurders die langer meelopen hebben ervaren dat de meeste veranderingen vooral cosmetische en tijdelijke effecten hebben gehad. Veranderingen worden gewoon weer teruggedraaid en werkelijke transformatie van het onderwijs is uitgebleven ondanks mooie idealen en pogingen. In essentie is er niet zo veel veranderd de afgelopen decennia.
Haalbaarheid versus wenselijkheid
Je kunt de toekomst op twee manieren benaderen. Je kunt redeneren vanuit het heden en stap voor stap de toekomst vormgeven door tekortkomingen in het heden te verbeteren. Haalbaarheid en risicobeperking zijn dan de criteria om een verandering door te voeren.
Deze manier wordt ervaren als de veilige manier; als de verandering niet bevalt dat draai je hem weer terug. Dit is wat ik in onderwijsland veel zie gebeuren en het past bij het DNA van de vaak behoudende onderwijsmensen.
Ik pleit ervoor om te denken vanuit een wenselijke, gedroomde toekomst. Hoe ziet de ideale opleiding in het economische domein er uit? Wat zou je de studenten echt gunnen als er even geen belemmeringen waren? Als ik die vraag stel dan verzamel ik in een middagje een enorme lijst met wensen, ideeën en verlangens. (Dat lukt niet bij de verander-weigeraars, die vermijden dit soort gesprekken) Werken vanuit wenselijkheid betekent dat vanuit de ideale toekomst terug wordt geredeneerd naar het heden. Dat is wat Kennedy deed toen hij in 1961 aankondigde dat hij voor 1970 een mens op de maan wilde zetten. Dat is wat Steve Jobs deed toen hij aan de eerste PC begon in zijn garage. De eerste Tesla’s werden verkocht voordat de auto’s gebouwd konden worden. Transformatie start vanuit wenselijkheid, niet vanuit haalbaarheid.
Verlangen als motor
Denken vanuit haalbaarheid doodt energie, motivatie en betrokkenheid bij onderwijsmensen. Incrementeel verbeteren betekent dat we denken vanuit de beperkingen van vandaag. Dat maakt de creatieve ruimte erg klein en de energie laag. Werken vanuit verlangen leidt tot vergroten van betrokkenheid, energie en creativiteit. Er zijn gelukkig ook in het onderwijs voorbeelden dat het anders kan zoals Agora, Knowmads; scholen die echt nieuwe concepten hebben gerealiseerd maar dit zijn uitzonderingen op de regel.
Back-casten in plaats van fore-casten.
Het startpunt zou moeten zijn wat we echt heel graag willen voor onze kinderen en studenten en voor de maatschappij. Vervolgens gaan we terug redeneren hoe we daar gaan komen. Waar een wil is is een weg luidt het spreekwoord en daar geloof ik heilig in.
Dat vraagt lef, toewijding en ondernemerschap en precies dat ontbreekt vaak. En nee, het stappenplan is niet in detail vast te stellen. Onderweg zullen we onverwacht kronkelige paden moeten volgen, maar we houden vast aan ons ideaal. Het verlangen is zo groot dat we de obstakels die we tegenkomen overwinnen.
Zo ging dat bij het Apollo project, zo ging het bij Apple en zo ging het bij Agora.
Dromen realiseren doe je door ze toe te laten, er in te geloven, en er gewoon mee te beginnen. Ondernemers weten dat. Die beginnen omdat ze een visie hebben, ze zien het letterlijk voor zich hoe de gewenste nieuwe situatie er uit ziet.
Ik wens alle mensen in het onderwijs het lef om te dromen, de beperkingen van vandaag los te laten, en gewoon te beginnen.
Wees dus niet terughoudend
Laad het schip en zet koers
Niemand weet met zekerheid
of het schip zal zinken
of de haven zal bereiken.
Echter, wees niet een van die
koopmannen die de oceaan niet riskeert.
Dit is veel belangrijker
dan het verdienen of verliezen van geld.
Mevlana Rumi (13e eeuw)
0 reacties